👉Συνήθως, η εννοιολογική φόρτιση της “ηθικής” αναφέρεται σε σύνολο
κανόνων, που ορίζουν την κοινωνική συμπεριφορά ενός ατόμου. Με την ίδια εννοιολογική
σήμανση, η ανηθικότητα δηλώνει την παραβίαση -λιγότερο ή περισσότερο- των
κανόνων που ορίζει ο ηθικός κώδικας… Για την ακρίβεια, κάποιος ηθικός κώδικας,
στον οποίον αναφέρεται ή θα έπρεπε -κατά την κρίση των άλλων- να αναφέρεται ο
κρινόμενος…
Παρότι η ηθική θεωρείται “προσωπική” υπόθεση είναι αποκλειστικά
κοινωνική αξία… Ακόμα και στις πιο απόκρυφες υποθέσεις, ακόμα και στις πιο εσωτερικές
αναζητήσεις, ο ηθικός κώδικας έχει δομηθεί για τον καθένα μας με τις διαπνεόμενες
από το κοινωνικό σύνολο “αξίες”…
Φυσικά οι ηθικοί κανόνες μεταβάλλονται μερικά ή ολικά στην
διαδρομή των χρόνων ανάλογα με την μορφή και την εξέλιξη των κοινωνικών και
ακόμη βαθύτερα των παραγωγικών σχέσεων… Πολλά παραδείγματα θα μπορούσαμε να
αναφέρουμε, που οι αρνητικές σημάνσεις μίας εποχής, ενός χώρου γίνονται αποδεκτές
σε άλλο χρόνο και τόπο…
Η “ηθική” έχει ταξική φόρτιση όσο και το ίδιο το κράτος… Οι
κανόνες της, διέπουν τους νόμους, την θέσπιση, την εφαρμογή και την …παραβίασή τους.
Ακόμη και τα πιο διαχρονικά δικαιώματα, όπως αυτό της ζωής, γνωρίζουν ανεβοκατεβάσματα
στο χρηματιστήριο κοινωνικών αξιών…
Οι εποχές συστημικών κρίσεων χαρακτηρίζονται από “αποηθικοποίηση”,
που είναι τελείως διαφορετικό ζήτημα από την “ανηθικότητα”. Στα μυαλά ακόμη και
καλοπροαίρετων συντηρητικών υπάρχει αυτή
η σύγχυση. Καλό είναι να τις διαχωρίζουμε αυτές τις δύο έννοιες, ιδιαίτερα στις
μέρες μας, που αποηθικοποίηση αρκετών ζητημάτων της καθημερινότητάς μας, αποκτάει
χαρακτήρα πανδημίας… Ετσι η διαπροσωπική βία, ανεξέλεγκτη και άκρατη, γίνεται
όλο και περισσότερο αποδεκτή ως τρόπος επίλυσης διαφορών…
Καθόλου τυχαίο!!! Υπάρχει ολόκληρο παγκόσμιο σύστημα παραπαιδείας
πολεμικών τεχνών, που υπόσχονται προσωπική ασφάλεια, την ώρα που οι κρατικοί μηχανισμοί
συλλογικής προστασίας ανεπαρκούν συνειδητά ή περί …άλλα τυρβάζουν… Το ζητούμενο
λοιπόν δεν είναι αν θα βιαιοπραγήσεις, γιατί το πρακτικό μήνυμα από την λειτουργία
της κοινωνίας είναι πως πρέπει να το κάνεις…
Η αποδοχή της βίας ως κομμάτι της “κανονικότητας” διδάσκεται
συστηματικά, μεθοδικά και απαρέγκλιτα με τις πρώτες εικόνες ψυχαγωγίας με τα
πρώτα κινούμενα σχέδια των νέων παιδιών, στην πιο τρυφερή ηλικία… Και έκτοτε
συνεχώς… Οι ήρωες της κοινωνικής και επιστημονικής fiction είναι μπρατσαράδες, μποντιμπιλντεράδες
ικανοί να κάνουν το οτιδήποτε!!! Πολύ πιο πέρα από το καλό και το κακό, που
έτσι και αλλιώς σχετικοποιείται σε μία κοινωνία, που υποκριτικά διδάσκει κοινωνικές
αξίες ενώ προβάλλει και δικαιώνει ατομικίστικα πρότυπα και “επιτεύγματα”.
Η αποηθικοποίηση, λοιπόν είναι σημαντικότατο εργαλείο κατασκευής
υπερβολικά εγωπαθών υπάρξεων, που εγγυώνται την συντήρηση του συστήματος με τον
ασφαλέστερο τρόπο.
Οι νέοι, που γρονθοκόπησαν και κλωτσοπάτησαν τον ελεγκτή του
μετρό, δεν …έκαναν και κάτι φοβερό… Μπορεί και να το έχουν ξανακάνει… Είτε οι
ίδιοι είτε οι φίλοι τους… Στο μετρό, στο μπαρ, στην πλατεία, στο σχολείο ή έξω
από το γήπεδο… Ολοι οι αρμόδιοι τώρα δηλώνουν, πως τέτοια επεισόδια έχουν
ξαναγίνει… Απλά δεν είχαν την εύνοια κάποιας κάμερας κινητού σαν κι αυτής, που αποθανάτισε
τις τελευταίες “παληκαριές”…
Ακριβώς, αυτήν την αποηθικοποίηση περιγράφει στην σημαντική προ
25ετίας ταινία του ο Γάλλος σκηνοθέτης Κλωντ Σαμπρολ: η τελετή. Οι
πρωταγωνίστριες της ταινίας φτάνουν στο έγκλημα με απόλυτη φυσικότητα σε μία
στιγμή εκνευρισμού… Δεν διστάζουν, δεν προβληματίζονται, δεν δειλιάζουν ούτε
πριν ούτε μετά… Στο δικό τους …ηθικό κώδικα η αφαίρεση ζωής δεν …αναφέρεται…
Τότε μάλιστα ο σκηνοθέτης, μιλώντας για το φιλμ, είχε πει: Δεν είμαι
μαρξιστής αλλά νομίζω, πως έφτιαξα μία μαρξιστική ταινία… Υπαινισσόμενος
προφανώς την διαλεκτική προσέγγιση του ζητήματος της ηθικής… Σε αντίστοιχο
μήκος ιδεολογικού κύματος βρίσκεται και η ταινία του Ολιβερ Στόουν: γεννημένοι
δολοφόνοι (natural killers).
Οσο, λοιπόν, πιο βάρβαροι, πιο αντικοινωνικοί, πιο εγωπαθείς
γινόμαστε, τόσο το καλύτερο για τον ελεύθερο ανταγωνισμό, που το σύστημα
απαιτεί όλο και πιο άγρια… Η ηθική, που μπορούσε κάποτε να τιθασεύει τα πλήθη
και να συντηρητικοποιεί τις επιλογές τους γίνεται όλο και περισσότερο βαρίδι
και εμπόδιο…
Όχι για όλους, βεβαίως… Ούτε
πάντοτε… Το σύστημα δεν είναι ένας απλός διπρόσωπος Ιανός… Διαθέτει το τάλαντο
των απίστευτα πολυπρόσωπων ηθικών μεταμορφώσεων… Τόσων όσο χρειάζονται για την
αλλοτρίωση και την ουσιαστική υποταγή των υπηκόων του…
Σχόλια