Την 1 η Οκτωβρίου 2025 ασχοληθήκαμε με την πρόταση-απόφαση για την μετατροπή του σιδηροδρομικού δικτύου Πελοποννήσου σε ποδηλατό-τρενο… ( Σιδηρόδρομος ή ποδήλατο; Ποδήλατο…Ποδήλατο… ). Εχουμε πολλές φορές διατυπώσει ενυπόγραφα την οργή μας για την χείριστη κατάσταση των Ελληνικών σιδηροδρόμων. Γι’ αυτό και ο τίτλος του άρθρου είναι προφανώς σαρκαστικός. Στο άρθρο αυτό υπήρξε απάντηση του φίλτατο Στέφανου Πάντου την οποία παρουσιάσαμε ολόκληρη την 3 η Οκτωβρίου ( Ενας γόνιμος αντίλογος για την σιδηροδρομική γραμμή Κόρινθος-Καλαμάτα )… Για να εξηγηθούμε από την αρχή: θεωρούμε, ότι: •είναι απαράδεκτο να μην διαθέτει η Πελοπόννησος ολοκληρωμένο και πλήρως λειτουργικό σύγχρονο σιδηροδρομικό δίκτυο •είναι σκάνδαλο πρώτης γραμμή η ανακαίνιση του δικτύου με κόστος 80 εκατομ. (το 2008) και η άμεση εγκατάλειψή του, μετά την ολοκλήρωση του έργου. Πριν καν τελειώσει το πρώτο του δρομολόγιο… •δεν είναι άσχετο προς την πολιτική θεώρηση και ιδεολογία των κυβερνητών της χώρας των μεταπρ...
Αυτός είναι ο τίτλος μιάς αριστοτεχνικής ταινίας του Αντρέι Κοντσαλόφσκι, που καταφέρνει να μεταδώσει στο θεατή το συναίσθμα του πιο άγριου και ακινητοποιητικού φόβου στα χρόνια του Σταλινισμού.... Το θυμηθήκαμε καθώς διαβάσαμε το σημείωμα της Πέπη Ρηγοπούλου για το τελευταίο βιβλίο του Βασίλι Γκρόσμαν: Τα πάντα ρεί. Αναπαράγουμε.
Το βιβλίο του Γκρόσμαν «Τα πάντα ρει» σε μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα στις εκδόσεις Γκοβόστη που μόλις διάβασα συνεχίζει σε έναν βαθμό το μεγάλο του έργο «Ζωή και Πεπρωμένο».
Παρακολουθεί κάποια από τα πρόσωπα του προηγούμενου βιβλίου, αλλά συγχρόνως προσπαθεί να καταλάβει, εν μέρει αυτονομημένα από τη βασική αφήγηση, τι έγινε στη Σοβιετική Ενωση, πώς χώρεσαν τόσες χαλασμένες ζωές, εκατομμύρια ζωές, μέσα στη σιωπή, τις παγωμένες λέξεις, στο όνομα της οικοδόμησης ενός κράτους.
Το βιβλίο αυτό το γράφει μόλις του έχουν απορρίψει την έκδοση του μεγάλου του έργου ως επικίνδυνου για τη Σοβιετική Ενωση.
Αν και ο Στάλιν έχει πια πεθάνει, οι δομές της λογοκρισίας συνεχίζουν το έργο τους για το καλό πάντα του σοσιαλισμού σε μία μόνο χώρα, που έχει επιβάλει το μοντέλο της και στις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, ενός σοσιαλισμού που είναι πλέον ένας κραταιός κρατισμός, με μια γραφειοκρατία ψυχαναγκαστική, που ακολουθεί αυτό που θέλει ή που φαντάζεται ότι θέλει ο απόλυτος άρχων, συχνά -όπως είναι φυσικό- υπερβάλλοντας εαυτήν προκειμένου να μην απολέσει τα προνόμια που εκείνος με περίσκεψη της έχει εκχωρήσει.
Προνόμια ωστόσο διαβλητά ανά πάσα στιγμή, αφού στα διαδοχικά στρώματα, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας τα αποκαλεί, «εχθρών» και «κατασκόπων», στα οποία κατατάσσει το κράτος τους πρώην θεμελιωτές και φίλους του, μπορεί να βρεθεί ο οποιοσδήποτε κατηγορούμενος για οτιδήποτε.
Εφιαλτική η αναφορά του Γκρόσμαν στη διαδικασία ενοχοποίησης ανθρώπων που φτάνουν στο σημείο να καταδώσουν αθώους προκειμένου να κάνουν το καθήκον τους απέναντι στην άσαρκη ιδέα της προστασίας από την έξωθεν επιβουλή ή και πιο απλά για να σωθούν οι ίδιοι.
Ωστόσο, υπέρτερο όλων το θλιβερό καθήκον της αυτοκατάδοσης, της ομολογίας ότι υπάρχει ενοχή ακόμα και ενώπιον του υπέρτατου τέλους που είναι ο θάνατος.
Ο συγγραφέας προσπαθεί να κάνει την ανατομία αυτού του μη ανθρώπινου φαινομένου, μιλώντας για τον φόβο που έχει εισχωρήσει στις καρδιές των ανθρώπων, ενός φόβου που η έλλειψη ελευθερίας γιγαντώνει. Και θυμίζει μια σειρά από πράξεις που ήδη επί Λένιν έχουν εξορίσει τη δημοκρατία, τα σπέρματά της τουλάχιστον, από την πολιτική πραγματικότητα της επανάστασης.
Είναι ένα θέμα που όσο και να μαθαίνει κανείς τα επιμέρους στοιχεία του, όσο κι αν διαβάζει ιστορία, όσο και αν σαγηνεύεται από αυτήν την ιλιγγιώδη στιγμή του '17, δεν αρκεί για να το κατανοήσει, γιατί ξεφεύγει από το επίπεδο της κατανόησης.
Πώς είναι δυνατόν να κουβαλά ο άνθρωπος μια τόσο μεγάλη ενοχή που να τον οδηγεί πέρα από την ίδια την αυτοσυντήρησή του, τον υπέρτατο υποτίθεται νόμο της επιβίωσης και της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους;
Οι ομολογίες των επαναστατών στις δίκες της Μόσχας παραμένουν ένα μυστήριο της ανθρώπινης ψυχής.
Ομως το μεγαλύτερο μυστήριο είναι ίσως ότι ο μηχανισμός αυτός της ενοχοποίησης και της αυτοενοχοποίησης των αθώων επέζησε και εξελίχθηκε μετά την πτώση του σταλινισμού και τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης.
Και ότι το πιο εξελιγμένο μοντέλο της διαβολικής αυτής μηχανής είναι αυτό που χρησιμοποιεί σήμερα ο νεοφιλελευθερισμός εναντίον λαών, τάξεων και ανθρώπων όταν προσπαθεί όχι μόνον να τους καταστρέψει αλλά και να τους πείσει πως είναι οι ίδιοι ένοχοι για την καταστροφή τους.
Σχόλια